Van Metadata naar Metafysica

Onder deze titel als knipoog naar mijn vorige blog en als vervolg op die daarvoor, deze keer mijn ervaringen met de Lightroom catalogus (of: Library) en vooral met de mogelijkheden om je foto’s te ‘taggen’ met trefwoorden, enerzijds om ze later makkelijker te kunnen terugvinden, maar óók om jezelf achter je foto's en de onderwerpen die je fotografeert te ontdekken. 

Vóór Lightroom zag ik de zin er niet van in om foto's trefwoorden te geven. Ik meende dat een doordachte mappenstructuur (plus tagging met sterren en labels) wel voldoende was om later snel bepaalde foto’s terug te kunnen vinden. Welnu, in mijn 'bekeringsproces' ben ik ook op dit punt tot inkeer gekomen. Maar zoals gezegd: het is méér dan alleen handigheid! Ik wil ook aangeven, dat tagging met trefwoorden een geheel nieuwe dimensie toe kan voegen aan je ontwikkeling als fotograaf – en hoe ik daarop kwam.

Die ontdekking begon nadat ik, na het inlezen van al mijn foto’s, aan mijn foto's trefwoorden had toegekend op basis van waar ze genomen waren, wat erop stond en of ze zwart/wit (dan wel kleur) waren, meer niet. Er ontstond een uitgebreide en tamelijk onoverzichtelijke lijst aan trefwoorden, die naarmate de klus vorderde steeds minder hanteerbaar werd. Tot ik erachter kwam, dankzij de video’s van Laura Shoe, dat je a) trefwoorden kan groeperen in een hiërarchie, en b) buitengewoon effectief hiermee kan zoeken en selecteren, vooral in combinatie met de sterren-classificatie (op kwaliteit) die ik al lang toepas. Het vinden van zwart/wit landschapsfoto’s met vier of vijf sterren (zoals onderstaande, vorige week nog geschoten in de duinen) - wedstrijdmateriaal - bleek bij het juist toekennen van trefwoorden een kwestie van enkele klikken.

De hiërarchie aan trefwoorden die ik vervolgens aanlegde kent op dit moment een viertal assen: locatie (waar is de foto genomen), onderwerp (wat is erop te zien), discipline (denk aan portret-, landschaps- of architectuurfotografie) en stijl. Onder het laatste vat ik vooral technische stijl – te denken valt aan zwartwit, polaroid, infrarood, long exposure, duotoon), – maar ook ‘expressiestijlen’, zoals abstract-expressionistisch en minimalistisch.

'Stijl' komt in de richting van waar ik heen wil als ik het heb over de vijfde dimensie: de aspecten die je in je foto’s terug kunt vinden van je signatuur. Ik heb die in het verleden al eens geprobeerd onder woorden te brengen in mijn fotografisch essay “De Verbeelding” – als de bevreemding, de essentie, de verlichting en het sublieme. Zij hebben natuurlijk óók te maken met een voorkeur voor onderwerp en stijl, maar voegen daar een element aan toe, laten we zeggen ‘bezieling’. Naar mijn idee zouden deze beperkt moeten zijn tot een handvol aspecten, niet meer. Bovendien zullen ze in de loop der tijd kunnen evolueren of fuseren.

Zo valt onderstaande foto (uit de Turkije serie) te classificeren als een representant van zowel de bevreemding als van het sublieme: het hemelse van het koepelgewelf breekt daadwerkelijk door de kapotte steen van deze grotbasiliek heen en kijkt naar binnen.

Ik denk dat het zaak is om die aspecten van je signatuur, die 'bezieling' te herkennen in je werk en onder woorden te brengen – een absolute voorwaarde om ze vervolgens bewust tot verdere ontwikkeling te brengen. En het classificeren van je foto's is daarbij een uitstekend hulpmiddel.

Je kunt namelijk prima trefwoorden en sterren-kwalificaties, eventueel in combinatie met de collection functionaliteit van Lightroom, gebruiken om die eigen signatuurelementen uit de jezelf het meest aansprekende foto’s te destilleren en onder woorden te brengen. Ik dacht daarvoor te beginnen met alleen je mooiste/beste foto’s – die met vier à vijf sterren – van de afgelopen vijf jaar. En dan te kijken of je die, afgezien van wat erop staat of in welke discipline ze thuishoren, kunt groeperen in termen van wat ze te zeggen hebben: het gevoel, de idee erachter, wellicht in combinatie met die steeds terugkerende en zo moeilijk te ondervangen ‘expressiestijl(en)’ in je werk. En bij elke nieuwe serie die je maakt te kijken of ze duidelijker naar voren komen – ook als je nog in het duister tast wat ze nou precies zijn.

Een fascinerende, uitdagende expeditie – waar ik me regelmatig in wil en moet oefenen. Moeten – want alleen door zelfreflectie gaan we verder zien: voorbij de fysica van het onderwerp en de techniek.