Trollheim

Afgelopen vakantie – we zijn net terug – reisden we drie weken door Noorwegen. Prachtig land, adembenemende landschappen (Rondane, Dovrefjell, Jotunheimen, Hardangervidda en Ryfylkeheiene) – een eldorado voor fotografen. Zou je zeggen. Ik had er de grootst mogelijke moeite mee.

Hoe maak je in godsnaam een foto die minstens net zo verpletterend is als datgene wat je voor je ziet? Hoe simpel is het niet om dan te falen, een slap aftreksel te maken, een reisgidsfoto die niet meer geeft dan een impressie, een aanmoediging om er zelf heen te gaan? Een twijfel die mede voortkomt uit het plezier in mijn projecten van het afgelopen jaar zoals citiZen en Infrarood, waarin ik een andere manier van kijken over de werkelijkheid heen leg – wat bij landschappen gewoon een ‘hell of a job’ is.

Uiteindelijk kwam ik dan ook thuis met veel van dergelijke reisgidsfoto’s en die zijn ook best mooi – maar het maken ervan gaf mij uiteindelijk weinig voldoening. Zo werd het een worsteling voor mij, maar uiteindelijk ook een leerzame. Ik voel dat het er – voor mij tenminste – niet (meer) om gaat om wat ik zie zo mooi mogelijk op de foto te krijgen. Het is voor mij de uitdaging een beeld te maken dat een eigen op zich staande wereld schept, die de verbeelding van de kijker raakt.

Gelukkig is dat toch, denk ik, herhaaldelijke malen gelukt – om mijn verhaal te leggen over het landschap heen en er een dimensie aan toe te voegen. Door een ander standpunt te kiezen, tegenlicht te gebruiken, vreemde weersomstandigheden te benutten en door in de nabewerking bijvoorbeeld nadrukkelijker ook kleur te manipuleren.

Twee voorbeelden:

Deze foto toont het fascinerende landschap van Rondane - kaal, bedekt met vooral korstmos zover het oog reikt, zware lucht en miezerregen. Je voelt jezelf plat op de grond liggen, koud en verlaten.

Waterkracht in één beeld: primair, energie, levenscheppend - je voelt het. Genomen op notabene de Trollstigen langs de kant van de weg.

Kortom, ik moet mijn landschapsfotografie opnieuw uitvinden (langs deze lijnen) – of er anders afscheid van nemen. Moeilijk maar het moet – want landschapsfotografie levert mij ook veel plezier op, al was het maar omdat het een goede extra reden is om er op uit te trekken. De sleutel? Nog intenser het landschap ondergaan en vanuit de emotie en het innerlijk beeld fotograferen – en de reisgids en de fotowedstrijd te laten voor wat het is. Herkenbaar?

Zonnestraal

Zondag - onder een prachtige veranderlijke halfbewolkte hemel - ging ik samen met Nanda fotograferen op Landgoed Zonnestraal bij Hilversum. Het gebouw, dat in 1928 werd gebouwd als sanatorium, geldt als het eerste voorbeeld van betonskeletbouw en wordt gekarakteriseerd door de enorme lichtheid van de constructie en beleving, bedoeld om zoveel mogelijk licht toe te laten tot heil van de tbc-patiënten.

Als fotograaf moet je daar wat mee - met die focus op licht. Dus experimenteerden we zowel met infrarood fotografie als met meervoudige belichting. Bij het laatste wordt hetzelfde bestand twee keer (of meer keer) belicht in de camera, waarbij twee of meer beelden in het bestand over elkaar hen worden opgenomen. Quasi als het opnieuw belichten van een film als je vergeten bent door te draaien. Het zijn nog experimenten, en het vergt nogal wat van je regie- en voorstellingsvermogen, maar daar ga ik zeker mee door.

Neem deze foto van de zichtas op het hoofdgebouw. Twee opnames, met eerst de focus op de (helaas) uitgebloeide raket op de voorgrond, de tweede met focus op het gebouw. Het resultaat vergde enige nabewerking - vooral het ophelderen om het geheel nog lichter te maken - maar het resultaat is een magische lichtheid, het idee van 'dáár vind ik genezing'.

Maar ook Nanda moest eraan geloven. Ik nam twee foto's en deze is vanwege de vlakverdeling en de zachte tinten uiteindelijk het mooist. Let ook op de subtiele lucht in het glas. Haar glimlach voorkomt dat het beeld een gevoel geeft van gevangenschap en suggereert eerder genezing.

Return of the citiZen

Afgelopen weekend keerde ik terug naar hartje Amsterdam en naar mijn missie 'schiet nog eens wat citiZen'. Daarmee bedoel ik een bepaalde vorm van stadsfotografie, geïnspireerd door Saul Leiter, waarbij stadsbeelden op een intuïtieve, abstraherende en esthetische wijze worden vastgelegd, waarbij vervreemding, reflecties en diepte in meerdere vlakken bepalende stijlelementen zijn. Zie bijvoorbeeld mijn eerdere series citiZen en symphoNY op mijn website. En nu dan voor het eerst ook in de zomer - natuurlijk weer heel ander licht en meer kleur! Ik moest er duidelijk weer inkomen. Toch nog wat leuks geschoten, zoals deze man, twee keer ingekaderd in verschillende vlakken en omringd door medeburgers.

Na zo meer dan drie uur rondgeslopen te hebben was het tijd voor een bakkie met Hester - accomplice in crime - in Café De Waag waar begin dit jaar ons citiZen-avontuur begon, en daarna naar EYE, het nieuwe filmmuseum. Prachtig gebouw, dat zich leent voor een aardige vermenging van Leiteriaanse en ouderwetse architectuurfotografie. Wat te denken dan van dit doorkijkje?

Binnen een kleurrijk bijna Mondriaans kader twee mensen, converserend aan de waterkant - met de ogen toegeknepen gereduceerd tot twee (levende) punten waar dankzij de scherpte het oog meteen opvalt. In beide gevallen werden kleuren aangezet en korrel toegevoegd met een toefje CEP3 Film Effects Fuji Superia 200.

Oradour-sur-Glâne

Tijdens onze korte vakantie in juni in de Franse Corrèze bezochten we het martelaarsdorp Oradour-sur-Glâne. Martelaarsdorp omdat het plaatsje in juni 1944 door de Duitse SS werd uitgemoord en platgebrand. Het was indrukwekkend om door de straatjes te lopen, tussen de afgebrande huizen door, een blik te werpen door de ramen en deuren en je in te beelden hoe de laatste uren van de bewoners moeten zijn geweest.

Iets van die beklemming en ontzetting wil ik overbrengen in de foto's die we hier gemaakt hebben. Het lage perspectief en het in nabewerking hard aangezette contrast in de zwart/wit omgezette beelden, en de toevoeging van korrel (alles met Capture NX2 i.c.m. CEP3) schrapen elke verwijzing naar de mooie zomerse dag weg - en maken de beelden tot een aanklacht tegen de barbarij.